Η ομάδα του «National Geographic», συνεργείο του CNN και επιστήμονες του bluezones.com ψάχνουν το μυστικό της μακροζωίας και τα βήματά τους έπειτα από τη Σαρδηνία, την Κόστα Ρίκα και την Ιαπωνία έφτασαν ως την Ικαρία.
Ολα άρχισαν από τα στατιστικά στοιχεία που προέκυψαν από το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα Geha, το οποίο αναζητεί τα γονίδια της μακροζωίας. Το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών εντόπισε ότι στην Ικαρία υπήρχαν πολλά υπερήλικα αδέλφια που ξεπερνούσαν τα 90 χρόνια ζωής και κοινοποίησε τα αποτελέσματα. Η ερευνητική ομάδα του Ευστάθιου Γκόνου, σε συνεργασία με τον βέλγο δημογράφο Μισέλ Πουλέν, ξεσκόνισε τα δημοτολόγια των τοπικών δήμων και είδε ότι υπάρχει λόγος για περαιτέρω έρευνα.
Για τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Νταν Μπούτνερ, ιδρυτή του blue zones και επικεφαλής της αποστολής, ο οποίος σε ηλικία 20 ετών αποφάσισε να γνωρίσει τον κόσμο, διασχίζοντας την απόσταση από την Αλάσκα ως την Αργεντινή με ποδήλατο, η εμπειρία των περιοχών με τους αιωνόβιους κατοίκους δίνει σημαντικά μαθήματα ζωής. «Στη Σαρδηνία, στην Οκινάουα της Ιαπωνίας, αλλά και στην Κόστα Ρίκα, τα μέρη με τους περισσότερους υπερήλικους ήταν τα πιο φτωχά της χώρας, όπως και η Ικαρία». Συμπέρασμα; Τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία, αλλά η απουσία τους μάλλον… ωφελεί τη μακροζωία. «Κάθε σπίτι έχει τη δική του οικονομία. Ζώα και κήπος προσφέρουν τα απαραίτητα για τη διατροφή της οικογένειας». Ποιο είναι το μυστικό που έχει ο ίδιος ανακαλύψει έπειτα από χρόνια ερευνών και τη συγγραφή του μπεστ σέλερ «Μπλε ζώνες»; «Οι λεπτομέρειες διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Κοινά στοιχεία όμως είναι η φυσική άσκηση, η απουσία άγχους, η διατροφή από τη γη, δηλαδή λαχανικά, φρούτα, ξηροί καρποί, το λιγοστό κρέας και το εξίσου λιγοστό ποτό. Σίγουρα δεν είναι η πιο σέξι απάντηση που περιμένατε, αλλά είναι η πιο αποτελεσματική» λέει και συστήνει μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας. Εξυμνεί το μέλι και τη μεσογειακή διατροφή, τα χόρτα και τα όσπρια και προτείνει: «Αντί για ένα χάμπουργκερ, φάε ένα πορτοκάλι».
Οι επαφές με τους ηλικιωμένους Ικαριώτες τον εκπλήσσουν. Διηγείται εντυπωσιασμένος την ιστορία ενός που έφυγε από τις ΗΠΑ, όπου ζούσε, όταν ο γιατρός του του ανακοίνωσε ότι έχει καρκίνο. Γύρισε στην Ικαρία για να πεθάνει στον τόπο του, τα χρόνια όμως περνούσαν και εκείνος έμοιαζε πιο υγιής από ποτέ. Οταν έπειτα από 20 χρόνια επέστρεψε στις ΗΠΑ, είχε πεθάνει ο γιατρός του. Δεν ξεχνά και την ατάκα μιας γιαγιάς που της έχουν απομείνει ελάχιστα δόντια: «Πώς θα φτάσω και εγώ τα 100 χρόνια;» τη ρώτησε. «Πρόσεχε τα δόντια σου» του απάντησε με καημό.
Ο Μισέλ Πουλέν, που επιμελείται την έρευνα στα δημοτολόγια και μαζί με τον δρα Τζάνι Πες έχουν την επιστημονική εποπτεία της προσπάθειας, δίνει μια άλλη εξήγηση για τη μακροζωία: «Οι στενοί οικογενειακοί δεσμοί και οι στενές κοινωνικές σχέσεις. Παρατηρούμε στην Ικαρία ότι στο τραπέζι και στο γλέντι όλοι είναι μαζί. Στο μεν τραπέζι κάθονται από τον εγγονό ως τον παππού, στο δε πανηγύρι όλο το χωριό παρέα». Πιστεύει ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ μοναξιάς και θανάτου και αναφέρεται σε στοιχεία που θέλουν τους άνω των 65 να έχουν τριπλάσιες πιθανότητες θανάτου όταν ζουν μόνοι. Αποκαλύπτει το πώς βαφτίστηκαν «μπλε» οι ζώνες μακροζωίας ανά τον πλανήτη: «Η ερευνητική ομάδα σημείωσε στον χάρτη της Σικελίας τα χωριά όπου εντοπίζονταν οι περισσότεροι υπερήλικοι και ένωσε τις τελείες με έναν μπλε μαρκαδόρο. Ετσι γεννήθηκαν οι “Μπλε ζώνες”». Δεν παραλείπει βέβαια να αποκαλύψει και την επαγγελματική διαστροφή του. «Οπου και αν πάω, για τουρισμό ή δουλειά, η πρώτη μου βόλτα είναι στα κοιμητήρια, όπου κοιτάζω τις ηλικίες»…
Για τον Γιώργο Κούβαρη βέβαια, ετών 103, που υποβάλλεται σε ερωτήσεις για τον τρόπο ζωής καιδιατροφής του και το οικογενειακό ιστορικό θανάτων και ασθενειών, με τις δύο αδελφές που έφτασαν τα 96, το ζήτημα είναι άλλο: «Τι να τα κάνω τα 103 χρόνια, όταν δεν μπορώ να τρώω ό,τι θέλω, να πίνω ό,τι θέλω και να χορεύω;» αναρωτιέται με γλυκό παράπονο την ώρα που κερδίζει τον Νταν Μπούτνερ στο μπραντεφέρ και δίνει συμβουλές ακόμη και για το σεξ: «Οχι πάνω από μία φορά την εβδομάδα. Και όχι πολλές αγαπητικιές. Οι ερωμένες σκοτώνουν. Μία και καλή».
Ο Γιώργος Κούβαρης δεν είναι ο μόνος που καλοδέχτηκε τους ξένους στο σπιτικό του. Από την ημέρα που μαθεύτηκε η άφιξη των ανθρώπων του «National Geographic» και του CNN στο νησί, όλοι δήλωσαν πρόθυμοι να συνδράμουν. Η παραδοσιακή φιλοξενία των Ικαριωτών συμβάλλει στη δημοσιογραφική έρευνα. Δεν λείπουν και τα ευτράπελα. Οπως κάποιος που διηγείται την ιστορία ενός άλλου για να κερδίσει τα 15 λεπτά δημοσιότητας σε απευθείας σύνδεση με το CNN ή οι μύθοι για τον (κάθε) παππού που έχει ακόμη ερωτική ζωή και λέει, κλείνοντας το μάτι στην κυρία που επιθυμεί, ότι τα σκαλιά του σπιτιού του είναι 25.
Η νοσηλεύτρια του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αγγελική Σκουτέρη, που λαμβάνει αίμα και δείγματα DNA από τους υπερήλικους, εντυπωσιάζεται πάντως από το πόσο καλά δουλεύει το μυαλό τους. «Σπάνια συναντάμε στην Ικαρία αιωνόβιους που δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Σώμα και μυαλό λειτουργούν καλά, ενώ δεν θα ξεχάσω τον 96 ετών παππού που μου διάβαζε Νίτσε». Για την κτηματομεσίτρια του νησιού, Ελένη Μάζαρη, η οποία λόγω των άψογων αγγλικών που μιλάει εκτελεί χρέη διερμηνέως μεταξύ κατοίκων και ερευνητικής ομάδας, «υπάρχει και μια περηφάνια στους κατοίκους, που τόσο μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί και επιστήμονες ασχολούνται με το νησί μας. Δεν είμαστε συνηθισμένοι άλλωστε. Μόνο για τα πανηγύρια γράφετε…».
Μακροβιότητα και τύχη, σεένα νησί που ζει μονάχο και ξεχασμένο, «κατά λάθος». Ο Μανώλης Ταμπακάκης, ελληνοαμερικανός εικονολήπτης του CNN, κατά τη διάρκεια γυρίσματος στα Θερμά Ικαρίας και στην προσπάθειά του να πάρει το καλύτερο πλάνο έχασε την ισορροπία του, έπεσε από βράχο ύψους τριών μέτρων και τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι. Παθολόγος και Ωτορινολαρυγγολόγος στο νοσοκομείο του Αγίου Κήρυκου του παρείχαν τις πρώτες βοήθειες. Αξονικός τομογράφος δεν υπάρχει και η μεταφορά του κρίθηκε επιτακτική. Κινητοποιήθηκαν το CNN, η αμερικανική πρεσβεία και τέσσερα υπουργεία για τη διαμετακόμισή του στην Αθήνα. Με ένα C130, πέντε (!) ώρες μετά το ατύχημα, εισαγόταν σε αθηναϊκό νοσοκομείο, όπου νοσηλεύεται ακόμη.
Οκτώ χιλιάδες ψυχές τον χειμώνα και πολλαπλάσιες το καλοκαίρι, αφημένες στην τύχη τους από το κράτος κάθε κομματικής απόχρωσης. Αν ο άτυχος Μανώλης ήταν ένας ταπεινός Ικαριώτης, ντόπιος και εν δυνάμει αιωνόβιος, ίσως πέθαινε αβοήθητος πριν την ώρα του. Ισως πάλι έβγαινε ανεπανόρθωτα λαβωμένος από κάποιο δωμάτιο του νοσοκομείου του Αγίου Κήρυκου, περιμένοντας τον τομογράφο, τη μονάδα αυξημένης φροντίδας, τον ειδικευμένο γιατρό, το καράβι, το ελικόπτερο, το θαύμα.
Αν υπάρχει ένα δίδαγμα από την επίσκεψη του «National Geographic» και του CNN στο νησί του Ικάρου και τη μεγάλη έρευνα για τη μακροβιότητα, αυτό είναι τα θλιμμένα λόγια του Ηλία, μόλις το τηλέφωνο στη «Θέα» χτύπησε και τα νέα της ασφαλούς μεταφοράς του Μανώλη έφτασαν, χαρίζοντας ένα πικρό χαμόγελο: «Ζούμε πολύ και μάλλον κατά τύχη»
http://www.axiaplus.gr
